Ders Öğretim Planı
Dersin KoduDersin AdıDersin TürüYılYarıyılAKTS
170201006400TEFSİR -IVZorunlu363
Dersin Seviyesi
Lisans
Dersin Amacı
Allah’ın (c.c.) muradını, beşerin idraki oranında ortaya koymaya çalışan tefsir; Kur’an-ı Kerim’in anlaşılmasını hedefleyen ve bununla ilgili yöntem ve teknikleri ortaya koyan ilim dalıdır. Tefsir, Kur’an-ı Kerim’i sistematik bir şekilde yorumlayarak diğer dinî ilimlere kaynaklık etmektedir. Bu bakımdan İslam dininin anlaşılması için geliştirilmiş disiplinler arasında tefsirin ayrıcalıklı bir yeri bulunmaktadır. Kur’an-ı Kerim’in doğru anlaşılabilmesi için Peygamberimizin sünneti, sahabenin Kur’an’ı anlama biçimi, vahyin indiği dönemin tarihî şartları ile Arapçanın özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Tefsir ilmi, bunları yerine getirerek ayetlerin anlamlarını doğru bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Müslümanlar, tefsir ilminin ortaya koyduğu veriler sayesinde Kur’an-ı Kerim’i daha kolay anlama ve içselleştirme imkânı bulmaktadır.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Dr. Öğr. Üyesi İbrahim AKGÜN
Öğrenme Çıktıları
1Taberî Tefsiri: Câmi’u’l-beyan fî tefsiri’l-Kur’ân eserini ve tefsir sistematiğini anlayabilecek, açıklayabilecek ve yorumlayabilecek
2Kadı Beydâvi Tefsiri: Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vil eserini ve tefsir sistematiğini anlayabilecek, açıklayabilecek ve yorumlayabilecek
3Nesefi: Medarikü’t-tenzil ve hakâıku’t-te’vil eserini ve tefsir sistematiğini anlayabilecek, açıklayabilecek ve yorumlayabilecek
4İbn Kesir Tefsiri: Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim eserini ve tefsir sistematiğini anlayabilecek, açıklayabilecek ve yorumlayabilecek
Öğrenim Türü
İkinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Dersin İçeriği
Tefsir metinlerinin özelliklerinin bilinmesi ve bu metinlerin okunması; Kur'an yorumunda takip edilen yolların kavranması; Doğrudan Kur'an metninden tefsire nasıl geçildiğinin görülmesi.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
HaftaTeorikUygulamaLaboratuvar
1Taberî Tefsiri: Câmi’u’l-beyan fî tefsiri’l-Kur’ân
2Taberî Tefsiri: Câmi’u’l-beyan fî tefsiri’l-Kur’ân
3Taberî Tefsiri: Câmi’u’l-beyan fî tefsiri’l-Kur’ân
4Kadı Beydâvi Tefsiri: Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vil
5Kadı Beydâvi Tefsiri: Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vil
6Ara Sınav
7Kadı Beydâvi Tefsiri: Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vil
8Nesefi: Medarikü’t-tenzil ve hakâıku’t-te’vil
9Nesefi: Medarikü’t-tenzil ve hakâıku’t-te’vil
10Kur’ân'da maruf ve münker kavramı
11İbn Kesir Tefsiri: Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim
12İbn Kesir Tefsiri: Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim
13İbn Kesir Tefsiri: Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim
14Dönem Sonu Sınavı
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1. Taberî Tefsiri: Müellif: Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerir et-Taberi (v.310/922); müctehid, müfessir, tarihçi büyük bir İslam bilginidir. Kitap: Câmi’u’l-beyan fî tefsiri’l-Kur’ân; rivayet metodu ile yazılmış tefsirlerin en büyükleri arasındadır. Çeşitli baskıları vardır. Tamamlanmamış bulunan A. Muhammed Şâkir neşri en iyisidir. 2. Zemahşerî Tefsiri veya el-Keşşâf; Müellif: Ebû’l-Kasım Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî (v. 538/1143) Ehli sünnete iltihak ettiği söylense de itikad açısından Mutezîlî’dir. Hadis ve tefsir alanında eserleri bulunmaktadır. Kitap: el-Keşşâf an hakâikı’t-tenzîl, Kur’an-ı Kerim’in fesâhat, belâgat ve i’câzını en iyi tebârüz ettiren dirâyet tefsirlerinden birisi olup kendisinden sonrakilere kaynak olmuştur. İçinde mevzuû, zayıf rivayetler bulunduğu gibi Mutezilî görüşler de yer alır. İbn Hacer el-Askalâni (v. 852/1448) el-Kâfî’ş-şâf fî tahrîc-i ehâdis-i’l-keşşâf isimli eserde hadislerin durumunu açıklamış, ayrıca ehl-i sünnet zaviyesinden tashihleri muhtevî ta’likler, haşiyeler yazmıştır. Dirayet usûlüne göre yazılmış bir tefsirdir. 3. Zâdu’l-mesîr: Müellif: Ebu’l- Ferec Abdurrahman b. Ali el-Cevzî (v. 597/1201); Hanbeli, selefî bir İslam âlimidir. Kitap: Zâdu’l-mesîr fî ilmi’t-tefsir; dirayete de yer verilmiş olmakla daha ziyade rivâyete dayanan bir eserdir. Rivayetler tenkid edilmiş, tercihler yapılmıştır. Dokuz cilt halinde 1964’te tabedilmiştir. 4. Fahr-i Râzî Tefsiri veya Tefsir-i Kebir; Müellif: Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer er-Râzi ( v. 606/1209); Şafiî mezhebinde, kelâm, tefsir, ve usûl âlimi. Kitap: Mefâtîhu’l-gayb, en uzak ihtimallerin açıklamalarının bile bulunduğu dirayet usulü ile yazılmış bir tefsirdir. Müfessir genişçe tuttuğu bu eserini bitiremeden vefat etmiş, esere tekmileler yazarak tamamlanmıştır. Bazı garip ve zayıf rivayetler de içerir. 5. Kadı Beydâvi Tefsiri; Müellifi: Abdullah b. Ömer el-Beydâvî (v. 685/1286) Şafiî mezhebinde, kelâm usûl ve tefsir alimi aynı zamanda Şirâz kadısıdır. Kitap: Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vil, bu eser Tefsir-i kebir diye de bilinmektedir. Mefâtihu’l-gayb ile Zemahşerî’nin el-Keşşâf’ı başlıca kaynaklarıdır. Dirayet usulüyle yazılmış, orta büyüklükte veciz bir tefsirdir. Sûrelerin başında ve sonunda, onların faziletleri ile alâkalı olarak naklettikleri hadisler arasında zayıf ve mevzû olanları da bulunmaktadır. 6. Nesefi Tefsiri veya Medârik: Müellif: Ebu’l- Berekât Hâfızuddin Abdullah b. Ahmed Nesefî (v. 710/1310); Mâturidî-Hanefî mezhebinden, müfessir, fakih ve usûlcü. Kitap: Medarikü’t-tenzil ve hakâıku’t-te’vil; muhtasır, müfid bir tefsirdir; gerektiği zaman Mâturidî mezhebini müdafaa eder. Dirayet usûlüne göre yazılmış bir tefsirdir. 7. Hâzin ve Lübâb Tefsiri Müellif: Alâuddin Ali b. Muhammed el-Hâzin (v. 741/1340), Bağdatlı, Şafii mezhebine mensup fıkıh ve tefsir alimidir. Kitap: Lübâbü’t-te’vil fî ma’âni’t-tenzîl, el-Beğavî’nin “Meâlim’u’t-tenzil”i ihtisar edilerek telif edilmiş bulunan Hâzin tefsirinde Buhâri ve Müslim’den yapılan nakiller için işaretler kullanılmış, diğer kaynaklar da kaydedilmiştir. Zayıf kaynaklardan nakiller vardır. Bunların za’fına, rivayetlerin zayıf ve mevzû olduğuna değinilmemiştir. 8. İbn Kesir Tefsiri: Müellif: İmâmuddîn İsmâil b. Kesir, (v.774/1372) İbn Teymiyye’nin talebesi ve izleyicisidir. Tefsir, hadis, tarih konularındaki eserleri temel kaynaklar arasındadır. Kitap: Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim; rivayet metodu ile yazılmıştır. Müctehid ve müfessir Şevkânî bu tefsir için: “Eğer tefsirlerin en güzeli değilse şüphesiz en güzellerinden biridir” demiştir. Tertibi güzel, ifadesi açık ve sağlam, Kur’an-ı Kerim’in lâfzı kadar rûh ve manasındaki kemâli de aksettiren bir tefsirdir. 9. Ebussuûd Tefsiri: Müellif: Muhammed b. Muhammed İmâdî (v. 982/1574); Kanûnî ve II. Selim zamanlarında yirmi sekiz sene on bir ay şeyhülislamlık yapmış, meselede müctehid derecesine varmış bir Hanefi âlimidir. Kitap: İrşâdu’l-akli’s-selim ilâ mezâyâ el-Kur’âni’l-Kerim; Keşşâf ile Beydâvi tefsirlerini bir araya getirmiş, Ehl-i Sünnet imanını müdafaa etmiştir. Dirayet usûlüne göre yazılmış bir tefsirdir. 10. İsmail Hakkı Bursevî ve Rûhu’l-Beyân Tefsîri Müellif: Ebû’l-fidâ İsmail Hakkı el-Aydosî el-Bursevî (v. 1127/1725) tasavvufçu bir alim ve mürşiddir. Kitap: Rûhu’l-beyân fî tefsiri’l-Kur’an, müellifin, va’z için hazırladığı notları ikmâl etmek suretiyle meydana getirdiği Ruhu’l-beyân’da uydurma rivâyet ve hurafelere oldukça çok yer vermiştir. Hadislerine itimad edilemediği gibi kıssaları da aklın ve naklin süzgecinden geçirildikten sonra kabul edilmelidir. 11. Şevkânî Tefsiri: Müellif: Muhammed b. Ali Şevkânî (v.1250/1832); Yemenli, mutlak müctehid payeli, 114 kadar eser sahibi, müctehid bir âlimdir. Zeydî bir muhitte yetişmiş fakat tahsil ve tekemmülden sonra itikadda Selefiyye (Sünnî) mezhebini tercih etmiştir. Fıkıhta ise müctehiddir. Kitap: Fethu’l-Kadir el- Cami’ beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ilmi’t-tefsir; isminden de anlaşılacağı üzere bu tefsir rivayet ve dirayet metodlarını birlikte kullanmıştır. Fakat bazı tefsirlerde olduğu gibi bu iki metod diğerine karıştırılmamış, önce âyetler dirayeten tefsir edilmiş, sonra rivayete yer verilmiştir. Mevsuk ve faydalı bir tefsirdir. 12. Âlûsî Tefsiri: Müellif: Ebu’s-Senâ Şihabuddin Mahmut Âlusî (v. 1270/1854); Bağdatlı, Şafiî mezhebinde yetişmiş, sonra Hanefiliği iltizam etmiş, mutebahhir ve müttaki bir alimdir. Kitap: Rûhu’l-meâni fî tefsiri’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-seb’il-mesâni; Râzi, Kadi, Ebus-suûd vb. tefsirlerin muhtevalarını toplayan bir dirâyet tefsiridir. Otuz cüz halinde üç kere tabedilmiştir. Dirayet usûlüne göre yazılmış bir tefsirdir
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
Yarıyıl (Yıl) İçi EtkinlikleriAdetDeğer
Ara Sınav1100
TOPLAM100
Yarıyıl(Yıl) Sonu EtkinliklerAdetDeğer
Final Sınavı1100
TOPLAM100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri60
TOPLAM100
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Staj Durumu
İş Yükü Hesaplaması
EtkinliklerSayısıSüresi (saat)Toplam İş Yükü (saat)
Uygulama/Pratik2714
Tartışma2714
Soru-Yanıt2714
Takım/Grup Çalışması2816
Gösterme177
Beyin Fırtınası177
Bireysel Çalışma177
Okuma177
Ev Ödevi177
TOPLAM İŞ YÜKÜ (saat)93
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

1

2

3

4

5

6

7
ÖÇ14554555
ÖÇ24545545
ÖÇ34554544
ÖÇ44554545
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek
 
Iğdır University, Iğdır / TURKEY • Tel (pbx): +90 476 226 13 14 • e-mail: info@igdir.edu.tr